Dnia 31 marca 2020 roku Prezydent RP podpisał ustawę zwaną tarczą antykryzysową. Nie przyjęto dalej idącej pomocy proponowanej przez Senat. Wielu ekspertów krytykuje ją jako niewystarczającą lub zbyt zbiurokratyzowaną. Trudno się choć w części nie zgodzić. Ale w końcu jest. Uchwalono ją stosunkowo szybko. Mimo sporów między politykami. Zawarta w niej pomoc jest i tak bezprecedensowo pokaźna. Warto się z nią zapoznać. Przepisy ustawy załączyłem tu. Dla tych, których czytanie przepisów odstręcza, a poradnik na stronie gov.pl uznają za niewystarczający, przygotowałem krótkie kompendium. Pierwszą jego część publikuję już dziś.

Dopłata do postojowego i obniżonego czasu pracy (dopłata z FGŚP)

Pracodawcom będzie przysługiwać przede wszystkim pomoc do wynagrodzenia dla pracowników dotkniętym przestojem (np. pracowników zamkniętego baru czy szkoły tańca). Nie ma jednak znaczenia, czy przestój wynika wprost z zakazów prowadzenia działalności, czy nawet jest skutkiem bliższym lub dalszym choroby COVID-19.

Podstawowym warunkiem przyznania pomoc jest spadek obrotów gospodarczych. Spadek obrotów musi wynikać z wystąpienia COVID-19.

Przez spadek obrotów gospodarczych rozumie się spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:
1) nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
2) nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Możemy zatem sprawdzić na przykład, jakie mieliśmy przychody w lutym i marcu 2019 roku i jakie w lutym i marcu 2020 roku. Sprawdzamy, czy te za 2020 rok są przynajmniej o 15% niższe. Może się okazać, że już w kwietniu 2020 roku będziemy mogli złożyć wniosek i załapać się na pomoc.

Jeśli nie – nie załamujemy się. Sprawdzamy jeszcze drugi wariant porównując luty i marzec 2020 roku. Tutaj pułap spadku obrotów wynosi 25%.

Jeśli mimo to nie „załapiemy się” na pomoc (np. mieliśmy za dobry początek marca), może uda nam się w maju.

Jest jeszcze jedno kryterium – regularne opłacanie składek ZUS, podatków i brak niewypłacalności. Jeśli mieliśmy takie problemy, sprawdźmy dokładnie w przepisach, czy pomoc nam przysługuje. Aby nie zawikłać mojego kompendium, postanowiłem na razie tego nie rozpisywać.

Pomoc w przypadku postoju.

Pomoc postojowa przysługuje ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pomoc obejmuje też składki na ubezpieczenia społeczne należne od tej pomocy finansowane normalnie przez pracodawcę. Połowa minimalnego wynagrodzenia to 1.300,00 zł. Oznacza to, że za każdego pracownika na postoju pracodawca dostanie 1.533,09 zł.

Wyjątek nr 1: Za pracownika zatrudnionego na niepełny etat pracodawca otrzyma proporcjonalną pomoc.

Wyjątek nr 2. Za pracownika zatrudnionego za wynagrodzeniem przekraczającym 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, pomocy nie będzie. Ile wynosi ten pułap. Obecnie jest to 15.595,74 zł (3 x 5198,58 zł). Aktualną kwotę sprawdzamy na stronie GUS https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/komunikat-w-sprawie-przecietnego-wynagrodzenia-w-czwartym-kwartale-2019-r-,271,27.html

Teraz bardzo ważne. Na tym polega istota zmian w postojowym. Gdyby nie tarcza (albo w razie niespełnienia wymagań) pracodawca musiałby płacić pracownikom na postoju wynagrodzenie zasadnicze (zasadniczo – gdy takie wynagrodzenie da się wyodrębnić). Jeżeli natomiast pracodawca spełnia opisane wyżej kryteria, może wypłacić pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Aby pracodawca wypłacał postojowe, dopłaci do tego Państwo. Ale nie w całości. Państwo dopłaci pracodawcy tylko w zakresie 50% minimalnego wynagrodzenia oraz opłacone zostaną za niego (tylko w tym zakresie) składki ZUS (w tym w części płatnej przez pracodawcę) i zaliczka na PIT. Oznacza to, że pracodawca nie zapłaci kosztów pracowników na minimalnym wynagrodzeniu. Im wyższe wynagrodzenie tym więcej będzie musiał dopłacić.

Pomoc w przypadku obniżenia etatu.

W wielkim skrócie opiszę, że tutaj będzie obowiązywała zasada 40-40-20. Pracodawca może bowiem obniżyć wymiar etatu o 20% i wypłacić 80 % dotychczasowego wynagrodzenia (nie jest to postojowe, więc premie regulaminowe i tym podobne dodatki obowiązują!). Nie może być to mniej niż pół etatu, a wynagrodzenie nie mniejsze niż minimalne wynagrodzenie z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Połowę z tego 80% czyli maksymalnie 40% pracodawca może otrzymać w ramach pomocy od Państwa.

W tym przypadku obowiązuje limit dopłaty w wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku. Obecnie to 2079,43 zł. Kwota ze składkami od pracodawcy to 2.452,27 zł.

Jak uzyskać dofinansowanie?

1. Porozumienie. Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu. Porozumienie zawiera pracodawca oraz przedstawiciele pracowników wyłonieni w trybie przyjętym u danego pracodawcy, a jeżeli jest problem z wyłonieniem wyłonieni już wcześniej dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy. Jeżeli działa organizacja związkowa istnieją szczegółowe zasady, które z nich mają podpisać porozumienie zamiast przedstawicieli wybranych ad hoc.

Co musi się znaleźć w takim porozumieniu?

• grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
• obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;
• okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy

2. Przekazanie kopii porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.

3. Wniosek do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy. Właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy.

Wniosek ten najlepiej złożyć na https://www.praca.gov.pl

Najlepiej posiadać podpis elektroniczny, natomiast na stronie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie pojawiła się informacja, że możliwe jest złożenie wniosku poprzez tzw. podpis zaufany.

Dopuszczalne jest złożenie wniosku w formie papierowej, jednakże w związku z COVID-19 rozpatrzenie wniosku w formie papierowej może trwać dłużej.

Zgodnie z informacjami otrzymanymi od Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie do wniosku należy załączyć:

• kopię porozumienia z m.in. zakładową organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników określającego warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy (plik w formacje np. jpg lub pdf),
• wykaz pracowników uprawnionych do świadczeń wypłacanych z FGŚP (wg. określonego wzoru) dostępnego elektronicznie (plik w formacie xls lub xlsx). Przedsiębiorca zobowiązany jest do wprowadzenia do wykazu pracowników, w odniesieniu do których ubiegał się będzie o dofinansowanie,
• kopię pełnomocnictwa w przypadku osoby upoważnionej do reprezentacji (plik w formacie np. jpg lub pdf),
• umowę o wypłatę świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków FGŚP na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19, wg określonego wzoru (plik w formacie pdf). Umowa ma charakter nieedytowalny i wymaga wyłącznie dołączenia do wniosku przez przedsiębiorcę,

We wniosku o przyznanie świadczeń przedsiębiorca składa oświadczenia o tym, że:

• jest przedsiębiorcą,
• wystąpił u niego spadek obrotów,
• nie zachodzą wobec niego przesłanki do ogłoszenia upadłości,
• nie zalega ze zobowiązaniami publiczno-prawnymi,
• wykaz pracowników nie obejmuje pracowników, którzy uzyskali wynagrodzenie wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS,
• nie ubiega się o pomoc w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów (wynagrodzenie, składki),
• zamierza/nie zamierza skorzystać ze zwolnień w opłacaniu składek na ZUS, o których mowa w ustawie COVID-19).

Jak długo przysługuje dofinansowanie?

Przez okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku. Tyle zgodnie z ustawą. Rada Ministrów może przedłużyć ten okres.

Dofinansowanie kosztów wynagrodzeń ze środków starosty

Alternatywnie do dofinansowania z FGŚP możliwe będzie dofinansowanie ze środków starosty. Moim zdaniem będzie ono znacznie trudniejsze do uzyskania. Z drugiej strony jest ono jedyną szansą na dofinansowanie wynagrodzeń w sytuacji, gdy pracodawca nie chce zamykać zakładów i wysyłać pracowników na postojowe lub obniżać im wymiar czasu pracy. Przysługuje ona mikroprzedsiębiorcom, a także małym i średnim przedsiębiorcom. Umożliwia dopłaty do części kosztów wynagrodzeń oraz należnych od nich składek na ubezpieczenia społeczne.

Jest ono możliwe w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50 % wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50 % kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w odniesieniu do każdego pracownika, gdy spadek obrotów wyniesie co najmniej 30 %.

W przypadku spadku obrotów o co najmniej 50 % procenty te wzrosną do 70, a w przypadku spadku obrotów o co najmniej 80 % procenty te wzrosną do 90.

Przedsiębiorca będzie obowiązany do utrzymania zatrudnienia pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz, po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi. Inaczej grozi mu obowiązek zwrotu dofinansowania.

Co zrobić by uzyskać takie dofinansowanie?

Należy śledzić stronę internetową powiatowego urzędu pracy. Wniosek należy złożyć w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

Zwolnienie ze składek ZUS

Niestety dotyczy to tylko płatników składek, którzy prowadzili firmę przed 1 lutego 2020 r. i zgłosili do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 osób na 29 lutego 2020 r.

Dokładne zasady tego zwolnienia zawarte są na stronie https://www.zus.pl/baza-wiedzy/biezace-wyjasnienia-komorek-merytorycznych/firmy/-/publisher/details/1/zwolnienie-z-obowiazku-oplacenia-naleznosci-z-tytulu-skladek-za-marzec-maj-2020-r_/2551396

Uelastycznienie czasu pracy

Możliwość skrócenia przez pracodawcę dobowego czasu nieprzerwanego odpoczynku dla pracownika z obecnych 11 godzin do ośmiu (z gwarancją oddania pracownikowi równoważnego odpoczynku w okresie ośmiu tygodni), a tygodniowego czasu takiego odpoczynku – z 35 do 32 godzin.

Możliwość – w porozumieniu m.in. ze związkami zawodowymi – wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin (czyli wprowadzenia równoważnego systemu czasu pracy) oraz okresu rozliczeniowego do maksymalnie 12 miesięcy.

Rozwiązania te dotyczą pracodawców, u których nastąpił spadek obrotów w związku z COVID-19 z podobną definicją jak w przypadku dopłaty z FGŚP.

Pożyczka (opcjonalnie bezzwrotna)

Mikroprzedsiębiorcy będą mogli skorzystać z pożyczki w wysokości do 5.000 zł na koszty działalności firmy w tym wynagrodzenia dla pracowników.

Pożyczka wraz z odsetkami na wniosek mikroprzedsiębiorcy podlega umorzeniu, pod warunkiem, że mikro przedsiębiorca ten przez okres 3 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszy stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

Przepisy niestety nie są jasne i pojawiły się wątpliwości, czy pożyczka dotyczy także samozatrudnionych nie zatrudniających żadnego pracownika oraz, czy w takiej sytuacji jest ona bezzwrotna. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców zwrócił się w związku z tym w celu uzyskania oficjalnej informacji do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.