Postanowiliśmy opisać problem działu spadku przejrzyście, w punktach, ale też wyczerpująco. Tych rzeczy możesz się dowiedzieć, zanim jeszcze pójdziesz do prawnika.

Dział spadku to nie to samo co stwierdzenie jego nabycia. Jeśli jest kilku spadkobierców sąd ew. notariusz stwierdza nabycie spadku przez spadkobierców w określonych udziałach.

Każdy ze spadkobierców ma określony udział do całego spadku, a nie konkretnych przedmiotów – składników spadku. Dział spadku jest właśnie po to, by przypisać konkretne składniki majątku do konkretnych spadkobierców, tak by uniknąć kłopotów związanych z zarządzaniem wszystkich tych składników przez wszystkich spadkobierców stosownie do przepisów o współwłasności. Na przykład: mieszkanie będzie moje, a twój będzie samochód, a ponieważ jest mniej wart, wyrównam ci tę różnicę spłatą pieniężną.

1. Umowny lub polubowny dział spadku.

Każda nienawiść, każda pięść wyciągnięta przeciw bratu – jest przegraną.

kard. Stefan Wyszyński

Cytat wybrałem przewrotnie, aczkolwiek nie do końca. Jako doświadczony adwokat powiem Wam, że to nie do końca prawda. Pomogłem skutecznie wygrać wiele takich spraw. Zawsze doradzam z należytą godnością, aby walczyć o swoje. Jeśli stosunki w rodzinie są złe, to przez schowanie roszczeń pod dywan wcale nie będą lepsze. Ale jednak w tym stwierdzeniu jest dużo prawdy. 98 % spraw o dział spadku to spory rodzinne. Prowadząc sprawy, dbam nie tylko o majątkowy interes Klienta, ale także staram się to robić z należytym taktem i wyczuciem. Zależy mi na tym nie tylko, aby Klient wygrał w sądzie, ale także żeby uzyskał to z najmniejszą szkodą dla relacji rodzinnych.

Duża część działów spadku przebiega umownie. Zdarza się, że przychodzą do mnie Klienci, którzy chcą, bym doradził im, jak to zrobić sprawiedliwie. Nawet w przypadku sporu, zawsze pytam się, czy nie uda się rozwiązać sprawy polubownie. Gdy ustają emocje, często okazuje się, że się da. Klient oszczędza na kosztach sądowych i moich również. Gwarantuję, że zależy mi na Państwa satysfakcji, a nie by na siłę sugerować drogę sądową.

Jeśli widzicie Państwo możliwość ugodowego rozwiązania sprawy albo widzicie Państwo chociaż światło w tunelu, to znaleźliście odpowiednią Kancelarię. Kancelaria posiada w swoim gronie rzeczoznawcę majątkowego z uprawnieniami, który pomoże wycenić składniki majątku wchodzącego w skład spadku. Możemy odtworzyć prawdopodobny przebieg sprawy sądowej i w wyniku takiej sytuacji doradzić, czy opłaca się spór sądowy, czy może ugoda.

2. Forma umownego działu spadku. Czy da się to zrobić ustnie?

§ 1. Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

§ 2. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

§ 3. Jeżeli do spadku należy przedsiębiorstwo, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeżeli jednak w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość albo przedsiębiorstwo jest objęte zarządem sukcesyjnym, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Art. 1037 Kodeksu cywilnego

Jeśli w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość, dział spadku trzeba zrobić przed notariuszem. Powszechnie uważa się, że dotyczy to także sytuacji, w których w skład masy spadkowej nie wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowej czy lokalu, ale także prawo użytkowania wieczystego, użytkowania, służebność, hipoteka czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Jeśli do spadku nie przynależą przedmioty, których zbycie wymaga szczególnej umowy wystarczy dowolna forma zawarcia umowy… nawet ustna.

Oczywiście nie doradzam zawierania umowy ustnej, a potem w razie sporów ustalania jej treści przy pomocy świadków przed sądem. W praktyce zazwyczaj zawiera się ją przynajmniej na piśmie. Zawarcie umowy na piśmie może też wynikać z konieczności zarejestrowania składnika majątkowego w odpowiednim rejestrze np. samochodu.

3. Co powinna zawierać umowa działu spadku?

Na pewno ustalenie, które przedmioty majątkowe mają przypaść określonym spadkobiercom.

Nadto dobrze jest wyraźnie zaznaczyć, czy dział spadku zawiera zaliczenie do rozliczeń darowizn i zapisów windykacyjnych, a także spadkowych gospodarstw rolnych.

Warto rozliczyć wszelkie nakłady i pożytki, gdy składniki majątkowe mimo, że należały do wszystkich spadkobierców były w posiadaniu tylko określonych osób. Ewentualnie zrzeczenie się takich roszczeń.

4. Masz problem z udziałem spadkowym? Z pozostałymi spadkobiercami? To, go sprzedaj.

Nigdy nie znalazłem się w sytuacji, w której posiadanie pieniędzy pogorszyłoby ją.

Clinton Jones

Zgodnie z art. 1051 Kodeksu cywilnego spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.

Zbycie udziału spadkowego niekoniecznie może oznaczać uchylenie się od odpowiedzialności, czy za długi spadkowe, czy stan przedmiotów należących do spadku, stąd doradzam taką decyzję starannie przemyśleć i omówić treść umowy.

5. Czy dział spadku może być częściowy?

Tak. Dział spadku w ogóle nie jest obowiązkowy. Jeśli spadkobiercy chcą zachować udziały i żaden z nich nie wniesienie sprawy do sądu, to składniki pozostaną w masie spadkowej. Będzie to sytuacja prawnie prawie identyczna ze stanem współwłasności.

Podobnie mogą dokonać częściowego działu spadku na przykład podzielić między sobą samochody, a nieruchomość pozostawić jako wspólną.

Jeśli jednak zostanie wniesiona sprawa do sądu, sąd może dokonać częściowego podziału tylko z ważnych powodów. Co do zasady nie można pozbawić kogoś prawa do wyjścia ze współwłasności. Tak samo nie można pozbawić go prawa do całkowitego działu spadku.

6. Co w przypadku braku zgody co do warunków działu spadku?

W razie braku porozumienia pozostaje wniesienie sprawy do sądu. Jeśli nie przeprowadzono sprawy o stwierdzenie nabycia spadku (albo w jej zastępstwie nie dokonano u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia), można obie sprawy połączyć w jednym postępowaniu.

Założenie takiej sprawy mogą Państwo powierzyć naszej Kancelarii, która zajmie się nią od A do Z.

7. Co jest przedmiotem postępowania o dział spadku?

A. Przede wszystkim składniki spadku i ich wartość.

Sąd może poczynić ustalenia na podstawie spisu inwentarza. W trakcie postępowania można żądać uzupełnienia go o nowe składniki. Jeśli go nie sporządzono, ustala je na podstawie twierdzeń uczestników postępowania. W razie sporu prowadzi postępowanie dowodowe i może wydać postanowienie wstępne, które od razu można zaskarżyć.

Jeśli nie ma sporu co do wartości składników spadku, sąd ustala je na podstawie twierdzeń uczestników. Jeśli jest spór, konieczna jest opinia rzeczoznawcy majątkowego.

B. Istnienie zapisów zwykłych.

Zapisy zwykłe to takie, które w odróżnieniu od zapisów windykacyjnych, nie powodują, że konkretne rzeczy przechodzą z mocy prawa na własność określonej osoby po śmierci. Można jedynie żądać wykonania takiego zapisu od spadkobierców.

C. Wzajemne roszczenia pomiędzy współspadkobiercami.

Roszczenia z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.

Co nie jest przedmiotem działu spadku?

Przedmiotem działu spadku mogą być wyłącznie aktywa, natomiast podział długów następuje z mocy prawa, odpowiednio do podziału aktywów.

postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2000 r., I CKN 295/00

8. Jakie są sposoby działu spadku?

A. Podział fizyczny.

Podzielenie rzeczy między spadkobierców.

B. Przyznanie wszystkich / określonych składników jednemu spadkobiercy ze spłatą dla pozostałych.

Ewentualnie kilkomu łącznie, jeśli się zgodzą.

C. Podział cywilny.

Sprzedaż w drodze licytacji i podział uzyskanej sumy między spadkobierców.

W razie sporu o wyborze metody podziału rozstrzyga sąd.

9. Sposób wyceny spadku. Z jaką chwilą ustalany jest stan majątku i jego wartość? Czy takie zasady obowiązują także doliczonych darowizn i zapisów windykacyjnych?

A. Stan spadku ustala się według chwili otwarcia spadku, jego zaś wartość – według cen z chwili dokonania działu.

B. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.

C. Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili działu spadku.

D. Przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny lub zapisu windykacyjnego.

10. Czy opinię biegłego sądowego można kwestionować?

Tak. Można zgłaszać uwagi i wnosić, aby sąd zwrócił się o opinię uzupełniającą, wezwał biegłego na rozprawę lub dopuścił opinię innego biegłego. Można też kwestionować opinię przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej.

Nasza Kancelaria mając w swoim gronie rzeczoznawcę jest w stanie ocenić poprawność opinii biegłego i oszacować szanse powodzenia kwestionowania opinii biegłego sądowego w różny sposób.

11. Ile wynoszą koszty postępowania o dział spadku?

Sama opłata sądowa wynosi w zależności od okoliczności między 300 a 1000 zł. Wyższym kosztem jest wynagrodzenie Kancelarii. Ze względu na fakt, że sprawy sądowe bardzo się różnią pod względem stopnia skomplikowania, wynagrodzenie to uzgadniane jest indywidualne. Może być ono ryczałtowe, godzinowe, zależeć od długości trwania sprawy, czy ilości rozpraw.

12. Warszawa – Ursynów.

Kancelaria prowadzi przede wszystkim sprawy spadkowe z Warszawy i okolic, ale nie tylko. Współpracuje również z prawnikami w całej Polsce. Istnieje możliwość powierzenia sprawy także wtedy, gdy właściwy okaże się sąd z dala od Warszawy.

Jeśli są Państwo zainteresowani profesjonalną poradą prawną adwokata, rzeczoznawcy albo chcą Państwo powierzyć sprawę zapraszam do kontaktu z moją Kancelarią .